Voor Tom....
Ik ben bij je geweest in 1942. Toen zat je op een kamertje aan een van de Burgwallen in Amsterdam samen met je vriend Bangma, dien wij in Paroolkring 'Popeye the sailorman' noemden omdat hij eigenlijk stuurman was bij de groote vaart. Och, wat wij 'eigenlijk' waren, wat deed het er nog toe? Wij waren allemaal alleen nog maar 'in het verzet' en jij Tom, was één van onze besten. Jij sjouwde met de onmogelijkste pakken Parolen door het land, je kon dag en nacht gemobiliseerd worden om in onze 'expeditie' pakketten te maken en tusschen de bedrijven door hielp je een Engelschman aan een duikadres of deed je mee aan een bonnenkarweitje. Je was nog jong, Tom en allemachtig moedig.
Je bent bij mij geweest in 1943, Tom. Toen zat ik op mijn zevende duikadres in Bussum en je kwam samen met je vriend Popeye the Sailorman. Jullie wilden naar Engeland. Nee, zei ik, niet doen, je bent hier noodig, wij kunnen geen man missen na al die verliezen, die wij al geleden hebben. Ja maar, was je antwoord, ik kan hiet stracks toch niet meer reizen, dat wordt met al die controles glad onmogelijk en dan wil ik liever ginds heen. Ik kan niets doen. Je was niet te houden Tom en ik heb afscheid van je genomen met de woorden: "Vooruit dan gaan jullie maar en kijk uit want het is donders gevaarlijk."
Ik heb je teruggezien in 1944 in Londen, Tom. Ik had op verzoek van Gerbrandy een groot aantal regeringsambtenaren toegesprokenen verteld over Nederland, over den laatsten brand van het verzet en ik was er met mijn hart zoo diep in, dat ik mij midden in het menschengewoel bij Hatchetts op Picadilly aan de lunch onbeschrijfelijk eenzaam voelde. Londen was zoo heel anders dan Nederland. En toen, lag er een hand op mijn schouder en ik keek om. Daar stond jij Tom, stralend bruin een en al energie. En drie tafeltjes verder zat je aanstaande vrouw, Deensche, die je in Londen gevonden had. Ik mocht bijschuivenen zoo zaten wij daar samen in de veiligheid, want vliegende bommen waren toen minder gevaarlijk dan SD-agenten. Toen heb je mij verteld dat je terug zou gaan naar Nederland en ik heb je benijd, Tom.
Sindsdien heb je tot de trouwe bezoekers van het Departement van Justitie behoord. Wij hebben gepraat over je kansen, over je werk, over de beste adressen waar je zou kunnen aanloopen. En zoo kwam de nacht waarin ik wist: nu vliegt Tom, nu springt Tom, nu is Tom terug bij de vrienden in Nederland. En als dan de Majoor Klijzing, je chef, bij mij kwam liet hij nooit na om mij dadelijk te vertellen wat hij van je wist. Je chef had je hoog, Tom, net als ik.
Toen kwam je zwarte dag. Bij Wognum heeft de Landwacht den vrachtauto waarin je zat, aangehouden en verdenking opgevat tegen je hooge Engelsche laarzen. Je bent gepakt, je hebt geprobeerd nog te vluchten, ze hebben op je geschoten, je bent gewond en aan je schotwonden ben je een paar dagen later omgekomen. 'Hugo' heette je toen in de illegaliteit, en je was verbindingsofficier die het zendcontact van de Binnenlandsche Strijdkrachten met Engeland onderhield. Zoo viel je voor je vaderland, Tom, voorjaar 1945.
Ik heb je vrouw, want voor je parachutesprong naar Nederland was je getrouwd, een paar maanden geleden teruggezien, Tom: flink, rustig, trotsch op jou. En je moeder, geslagen, niet gebroken, wetend dat haar jongen het in de oorlogsjaren goed best gedaan heeft. Gedrieën hebben wij het over je gehad, Tom en ik ben dien avond met een zwaar hart naar huis gekomen.
Vandaag 6 april 1946, vermelden de couranten dat Prins Bernhard in Kopenhagen mevrouw Biallostersli, jouw vrouw, Tom, te jouwer eere de Militaire Willemsorde der vierde klasse heeft uitgereikt. Ik zou den Prins op dit eigenste oogenblik willen kunnen zeggen hoe dankbaar ik daarvoor ben. Ik en al je vrienden met mij. Het Koninklijk Besluithoudende je postume verheffing tot Ridder zal vermelden hoeveel moed, beleid en trouw je voor de Nederlandsche zaak gaf, maar ik geen toelichting van de noode, Tom, want bijna drie jaar kon ik je volgen en veel minder was genoeg om van je te houden.
Het zou voor jou een ontzaglijke dag zijn geweest, indien Hare Majesteit zelf je den Ridderslag op je schouder had kunnen geven, zooals Hazelhoff-Roelfzema, Dogger en Tazelaar dien ontvingen. Dat heeft niet zoo mogen zijn, Tom. Maar wij, van het Parool, in wier kringen je een voortreffelijk kamaraad was, voelen vandaag trots en dankbaarheid bij de gedachte dat ginds in Kopenhagen je vrouw het hooge ereteeken in haar handen draagt dat je voor je Koningin, voor je Vaderland en voor haar hebt verdiend.
G.J. VAN HEUVEN GOEDHART
'Tom' was niet tegen te houden
Diamantair Tobs Biallosterski was betrokken bij het verspreiden van het illegale Parool. Later als geheim agent, werd hij gepakt en vermoord. Roeivereniging Poseidon, waar hij lid was, vertelt over zijn verzetsdaden.
'Tom', 'Hans' en 'Hugo' waren de schuilnamen van Tobs Biallosterski. Als 'Tom' nam hij samen met zijn vriend Rein Bangma het verspreiden van de illegale Paroolkranten, een risicovolle klus, op zich. Duo 'Tom en Popeye' werden ze in Paroolkringen genoemd. Ze vervoerden pakken kranten naar distributiecentra. Tobs Biallosterski (1920-1945), die zich bekwaamde in het vak van diamantair en lid was van roeivereniging Poseidon, sloot zich na het uitbreken van de oorlog direct aan bij het verzet. Toen het reizen - met illegale kranten - steeds moeilijker werd, wilde hij naar Engeland. Hij bezocht Gerrit Jan van Heuven-Goedhart, redacteur van de krant, in 1943 op zijn onderduikadres in Bussum. Deze wilde hem van het plan afbrengen maar 'Tom' was niet tegen te houden. In Londen werd hij opgeleid tot geheim agent. 'Hij had zichzelf aangemeld voor de Royal Air Force, maar vanwege zijn betreffende de Nederlandse illegaliteit, zijn bijzonder goede conditie, zijn durf en zijn opmerkelijke leiderschap, zagen ze in hem de ideale geheim agent', schrijft Eddy de Roever in zijn boek 'Londen roept Amsterdam'.
Biallosterski's opdracht was contact tot stand te brengen tussen Londen en de illegale pers. Op één van zijn droppings had hij een zak met geld en een handgeschreven boodschap van Koningin Wilhelmina bij zich die in de illegale kranten moest verschijnen: 'Ik zie hoe gij in deze moeilijke dagen leeft en strijdt (...). Weet dat gij daarbij niet alleen staat'.
Bij een afwerpterrein is 'Hans', zoals hij destijds heete, in februari 1945 gearresteerd door de Grüne Polizei. Hij werd neergeschoten tijdens een ontsnappingspoging en stierf in de gevangenis, het Oranje Hotel, in Scheveningen.
Verenigingshistoricus Ab Stokvis van Poseidon werd in 2011 door een Amerikaanse nichtje van Tobs benaderd. Zij wilde graag meer weten over haar oom en kreeg van Stokvis, 31 jaar lid, een rondleiding door het huidige verenigingsgebouw aan de Jan Vroegopsingel en oude foto's uit 1937 en 1938 te zien.
Biallosterski werd na de oorlog postuum onderscheiden met de Militaire Willemsorde. Van Heuven-Goedhart schreef in 1946 op de voorpagina van de krant hoe belangrijk 'Tom' was.
'Jij Tom was één van onze besten, Je sjouwde met de onmogelijkste pakken Parool door het Land. (...) Je was nog jong Tom, en allemachtig moedig'.
Elk jaar nog een Herdenking
Roei- en Zeilvereniging Poseidon had voor de oorlog zo'n vierhonderd tot vijfhonderd grotendeels Joodse leden. In de oorlog is tachtig procent van hen vermoord. Het verenigingsgebouw aan de Amstel werd door de Duiters afgebroken.
Poseidon werd in 1907 opgericht. Het was een vereniging waar niet werd geballoteerd. "Daarom werden er zoveel Joden lid van onze verenig. Al ver voor de oorlog werden ze gediscrimineerd op diverse sportverenigingen". zegt verenigingshistoricus Ab Stokvis.
In 1909 verrees aan de Amstel, vlakbij de Burmanstraat, een prachtig clubgebouw met torens, zonneterras, botenloods, chique bar met biljarttafels, ontworpen door bestuurslid en architect Harry Elte. In de sociëteit, waar meneer Peper de boel bestierde, werden regelmatig lezingen en voordrachten gegeven.
De heren deden aan wedstrijdroeien, de dames aan stijlroeien. Gezamenlijk werden vele toertochten gemaakt. December 1939 was er nog een groot feest, met een revue en souper. Al snel kwam er een einde aan alle activiteiten. Op 11 juni 1941 werden driehonderd Joden als vergelding voor de aanslag op een officierswoning aan de Bernard Zweerskade opgepakt. Op Poseidon werden die dag tijdens de razzia dertien mammen meegenomen die net met hun ploeg wilden gaan roeien.
Elk jaar is er nog een herdenking in het verenigingsgebouw dat na de oorlog aan de Jan Vroegopsingel werd gebouwd. Tijdesn de herdenking in 2003 vertelden de leden Jules Markus en Nico Waterman voor het eerst hoe het er destijds aan toeging. Markus wist met zijn broer op het nippertje aande razzia te ontkomen doordat zij te laat op hun roeiafspraak kwamen. Ze werden gewaarschuwd dat de Grüne Polizei binnen was. Waterman werd wel gearresteerd en kwam met zijn ploegmaten in kamp Schoorl terecht.
De vader van Waterman wist zijn zoon vrij te krijgen door de Duitsers met een grote hoeveelheid koffie om te kopen. De overige twaalf mannen werden naar concentratiekamp Mauthausen gedeporteerd. Zij overleefden de oorlog niet, net als het merendeel van de Joodse Poseidonleden. Het verenigingsgebouw werd geconfisqueerd door de Duitsers die er een roeivereniging voor Luftgau Holland van maakten.
Ab Stokvis en Willem Mugge vertellen in het clubgebouw aan de Jan Vroegopsingel 4 op 4 mei om 11 uur tijdens Open Joodse Huizen/Huizen van Verzet de oorlogsgeschiedenis van Poseidon en Tobs Biallosterski.
Hanneloes Pen
Amsterdam
Op 14 mei 1941 werd Amsterdam-Zuid opgeschrikt door een explosie: de groep-Dobbe had aan de Bernard Zweerskade een villa opgeblazen waarin Duitse officieren waren gehuisvest. Vermoedelijk vielen er geen slachtoffers, maar de schade was groot. Enkele dagen later (op 3 juni) werd echter een tweede aanslag gepleegd, ditmaal op de telefooncentrale van de Luftwaffe op Schiphol; hierbij viel een zwaargewonde. Of Dobbe hierbij was betrokken is niet bekend. Wellicht zijdelings.
De represaille van de Duitsers voor beide aanslagen was echter verschrikkelijk. Bij een razzia werden driehonderd Joden opgepakt en rechtstreeks naar het concentratiekamp Mauthausen gestuurd, waar zij spoedig omkwamen.
w.mugge@home.nl