Jacob Mendels

In Den Haag werd de Documentatiedienst door de V-Mann Peter Marsman getipt dat er in de Vierbergenstraat een Joods gezin ondergedoken zat. De politiemannen Johannes Krom (voormalig lid van de Centrale Inlichtingendienst), Cornelis Leemhuis (een vooroorlogse Haagse politieman die toen voor de Duitse spion Protze spioneerde) en Jan Viëtor (een vooroorlogs lid van de Haagse Politie Inlichtingendienst) gingen er op af en arresteerden het Joodse gezin Mendels. Als vooroorlogse communistenjagers hadden ze snel door dat de zoon Jacob een vooroorlogs lokaal bestuurslid van de RSAP was. Ze wisten de zoon over te halen om voor hen te gaan spioneren en beloofden als tegenprestatie dat zijn ouders niet naar Auschwitz, maar naar et elitekamp Theresienstadt gestuurd zouden worden. Jacob zou aan het vooroorlogse lid van de Haagse Politie Inlichtingendienst Marten Slagter moeten gaan rapporteren.
Het eerste doel was de Haagse pater Martinus ten Berge die naar Nijmegen was vertrokken. Op deze wijze kon een ‘pilotenlijn’ geïnfiltreerd worden. De Duitse spion Protze, die inmiddels een topfunctie in de Nederlandse afdeling van de Duitse Abwehr (contraspionage) vervulde, liet zijn ondergeschikten Leemhuis en Viëtor via de pilotenlijn naar respectievelijk Parijs en de Pyreneeën reizen om de lijn goed in beeld te brengen. Daarna werden zo nu en dan medewerkers van de pilotenlijn en Engelandreizigers gearresteerd, maar wat nog gevaarlijker was dat hij Duitse spionnen naar Engeland liet reizen, waarna ze buitengewoon veel schade konden aanrichten door gegevens over te droppen spionnen door te geven.
De tweede taak van Jacob Mendels was het infiltreren bij de Amsterdamse communisten. Hij moest dat doen via kapelaan Vroom van de kerk aan de Rozengracht in Amsterdam. Via Vroom kwam hij in contact met de katholieke communist Petrus (Pam) Pooters, die lid was van de resterende groep Wollweber. Jacob wist geleidelijk diens vertrouwen te winnen en ging De Waarheid verspreiden.
Met behulp van de informatie van Mendels kon de beruchte Sicherheitsdienst vertrouwensman Anton van der Waals een val voor Pooters opzetten. Een speciaal arrestatieteam uit Den Haag, het Sonderkommando Munt, bestaande uit Johannes Munt, Otto Lange en Wilhelm Mönnich ging op 6 augustus 1943 naar Amsterdam en wist de wegvluchtende Pooters neer te schieten. Pooters bleef in leven, maar werd op 1 oktober 1943 in Overveen gefusilleerd. De Sicherheitsdienst noemde hem de leider van de Russische spionage in Nederland.

De Sicherheitsdienst had om onduidelijke redenen het vertrouwen in Jakob Mendels verloren. Ze zonden de drie gezinsleden in plaats van naar het beloofde Theresienstadt naar Auschwitz, waar ze vermoord werden.

Bron: Rudi Harthoorn.