Henk Pelser

Henk Emile Pelser (Bandung, 17 juli 1916 - Amsterdam, 12 december 2007) was een Nederlandse internist, en verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog. Hij was actief voor Het Parool en zette een ontsnappingslijn op naar Zwitserland.

Pelser woonde tot 1933 in Nederlands-Indië, waar zijn vader ambtenaar was. Nadat zijn vader met pensioen ging in 1933 keerde het gezin terug naar Nederland. Pelser maakte in Nederland de middelbare school af en ging medicijnen studeren aan de Gemeentelijke Universiteit in Amsterdam. Na Kristallnacht in november 1938 reisde hij op verzoek van Joodse vrienden vier maal naar Duitsland om hun familieleden te bezoeken. Bij terugkeer naar Nederland smokkelde hij hun bezittingen het land uit (Joden mochten bij vertrek uit Duitsland namelijk maar heel weinig meenemen).

Tijdens de mobilisatieperiode werd hij ingedeeld bij de geneeskundige troepen. Tijdens de meidagen van 1940 was hij gelegerd in Amsterdam en Den Haag, maar kwam niet in actie. Als student-assistent aan de Gemeentelijke Universiteit moest Pelser in oktober 1940 de Ariërverklaring te tekenen. Hij weigerde uit principe en werd vervolgens ontslagen. Later werd Pelser ook verwijderd van de universiteit nadat hij een open brief had ondertekend waarbij rector magnificus Bernard Brouwer ervan werd beschuldigd de "academische tradities van vrijheid en verdraagzaamheid" te hebben verraden door zijn oor te veel te laten hangen naar de Duitse bezetter.

Pelser woonde sinds oktober 1940 aan de Nieuwe Suykerhofje aan de Prinsengracht. Hij wilde actief worden in het verzet en kwam via Lex Althoff in contact met de journalist Frans Goedhart die sinds juli 1940 de Nieuwsbrieven van Peter 't Hoen publiceerde, waarin hij ageerde tegen de nazi's. Hieruit ontstond in februari 1941 de illegale krant 'Het Parool'. Pelser was betrokken bij de logistiek, waaronder de verspreiding van beide publicaties.

Mau en Siet Frenkel, twee Joodse vrienden van Pelser, lukte het om in augustus 1942 naar Zwitserland te ontsnappen. Pelser had hen een deel van de reis begeleid en zo ontstond het idee om een ontsnappingsroute naar Zwitserland op te zetten. Daarbij kreeg hij hulp van Mathieu Smedts, Dries Ekker en Dick van Stockum. Het lukte om een route op te zetten waar langs een aantal mensen veilig Zwitserland bereikten. In november 1942 werd Smedts in België gearresteerd, waardoor Pelser bij de Sicherheitsdienst in beeld kwam. Desondanks zette Pelser zijn werk voort.

Pelser en Ekker begeleiden in januari 1943 een aantal vluchtelingen naar Zwitserland. Zij kwamen daar veilig aan en hadden een ontmoeting met de Nederlandse ambassadeur in Zwitserland Johan Bosch van Rosenthal. Na een maand keerde Pelser en Ekker weer terug naar Nederland.

Tijdens een bezoek aan het Nieuwe Suykerhofje op 3 april 1943 werd Pelser gearresteerd. Een dag eerder waren Van Stockum en Ekker aangehouden. Pelser werd vastgezet in het Huis van Bewaring aan de Weteringschans en later het zogeheten Oranjehotel in Scheveningen. Hij wist zijn verhoorders ervan te overtuigen dat hij vooral Joden had geholpen voor geldelijk gewin. Zijn ondervragers wisten niets van Pelsers verblijf in Zwitserland, waarmee de strafmaat uiteindelijk meeviel. Pelser werd in maart 1944 veroordeeld tot een gevangenisstraf van tien maanden. Een dag later werd hij vrijgelaten, maar op de stoep van de gevangenis werd hij opgewacht door twee marechaussees die hem meedeelden dat hij krijgsgevangene was. Via Kamp Amersfoort kwam hij terecht in Stalag 4-B in het Duitse Mühlberg, waar hij in april 1945 door de Russen werd bevrijd.

Pelser was verloofd met de Joodse Sarah Oudkerk, die hij inmiddels twee jaar niet had gezien. Hij ontdekte dat zij deel had uitgemaakt van het 'Verloren Transport' en zich in Tröbitz bevond, dat slechts twintig kilometer verderop lag. Pelser vertrok naar Tröbitz en ontmoette zijn verloofde daar. Zijn toekomstige schoonouders waren beiden omgekomen in Bergen-Belsen.

Na de oorlog pakte Pelser zijn studie medicijnen weer op en promoveerde in 1954. Hij werkte bij het Wilhelmina Gasthuis als internist en was als medisch adviseur verbonden aan de Stichting 1940-1945. Op 16 november 1996 ontving hij van het Israëlische Holocaustcentrum Yad Vashem de eretitel Rechtvaardige onder de Volkeren.

Source: Wikipedia.

Henk Pelser, born July 17^th, 1916 in Bandung, Dutch East Indies. He came to Amsterdam in 1933 to finish his schooling and then study medicine at the University of Amsterdam. he became a physician and gained a PH.D. in internal medicine in 1954. He practised at the university hospital in Amsterdam, known as the Wilhelmina Gasthuis, where he worked in the areas of psychosomatic medicine and endocrinology. He continued his involvement with 'Het Parool' as a member of the Board of Honorary Member of the 'Foundation 1940-1945' which provides and support to members of the resistance and victims of persecution and war. His work for the Foundation gave him valuable insight into the long term psychological and physical consequences of persecution and resistance work. In 1992 he was invited to Moscow to advise on the assistance to be given to victims of the gulags. On April 16^th, 1996 the Israeli Ambassador to the Netherlands, on behalf of Yad Vashem, the Israeli Holocaust memorial authority, invested Henk Pelser as Righteous Amongst the Nations in recognition of his efforts to save Jewish lives during the Second World War. Henk Pelser and his wife Saartje have two daughters and five grandchildren. They live in Amsterdam.

Source: book called 'Henk's War' by Henk Pelser.