De eerste oorlogsjaren

Wanneer Tobias precies met zijn verzets werk is begonnen is niet bekend, wel weten wij uit het Royal Victoria Patriotic School verslag nummer 17107 het volgende: reeds in 1940 trad Tobs toe tot de Orde Dienst. Hij was namelijk in contact gekomen met Jan en Siem Bakker die als beroeps militairen uit Den Helder waren geëvacueerd. Via deze twee kwam hij weer in contact met Henny Meijer die het ondergrondse blad B.C.Nieuws runde. Meijer was eigenaar van de winkelketen genaamd 'Magazijn Nederland'. Tobias hielp mee het blad te stencillen en hij droeg zorg voor de verspreiding. Tobs woonde met zijn moeder en beide broers namelijk weer in Santpoort. Het gezin verhuisde in februari 1941 naar de Kruidbergerweg 46, het huis van zijn oma. Hun eigen huis, Kruidbergerweg 99, was namelijk voor een langere priode verhuurd na de verhuizing naar Amsterdam.

In het begin van 1941 begon Tobias mee te helpen om Joden bij boeren onder te brengen. Hij deed dit onder andere samen met Jaap Balder, een timmerman uit Broek op Langedijk, deze hij had leren kennen via diens zwager, de heer Broertjes een belasting inspecteur uit Velsen. Balder kende veel mensen die bereid waren Joden op te nemen. Tevens was hij lid van Groep 2000 van Jacoba van Tongeren, hij was nummer 1400.

Volgens Tobias zelf heeft hij tussen de 40 en 50 Joden aan schuiladressen kunnen helpen. Onder hen was ook de familie van Klara Oudkerk uit Amsterdam, Tobias was met haar verloofd. Klara zelf werd ondergebracht in het huis van de familie Bangma in Santpoort, Wustelaan 94. De ondergebrachte Joden werden voorzien van valse papieren die door Henk Pelser geregeld werden. Henk woonde in het 'Suyckerhofje' aan de Prinsengracht 393 in Amsterdam en was student medicijnen aan de universiteit. Hij was ook lid van de ondergrondse krant Het Parool. Tobias had hem leren kennen omdat zijn vriendin Sarah een nicht van Klara Oudkerk was.

In de periode oktober/november 1942 kwam Tobias zelf in contact met Parool waar hij zich met de distributie ging bezig houden. Via vrienden voegde hij meer mensen aan het distributie netwerk toe. De distributie van Parool nam blijkbaar zoveel tijd in beslag dat hij stopte met het onderbrengen van Joden.

In april 1943 brengt hij Meijer in contact met mensen van Het Parool met als gevolg dat beiden kranten B.C.Nieuws/Je Maintiendrai en Het Parool gaan samenwerken. Tobias bleef tot zijn ontsnapping uit Nederland voor Het Parool werken.

Medio 1943 ging Tobias aan de Oudezijds Voorburgwal in Amsterdam op kamers wonen. Samen met Rein Bangma, die hij had leren kennen omdat zijn verloofde, Klara Oudkerk, bij zijn ouders ondergedoken was. Zij woonden boven een kleding fabriek. Van buiten leek het echter of er boven de fabriek een kantoor gevestigd was.

Tijdens een bezoek aan Balder op 10 juni 1943 ontmoet Tobias de RAF officier Reginald Giddey die zich bij Balder schuil hield.

Uit diens ondervraging door MI-9 blijkt dat men Giddey eerst naar Balder heeft gebracht en daarna naar het appartement van Tobias en Rein. Hier bleef hij veertien dagen en werd daarna door Tobias met de trein naar Rotterdam gebracht. Hier werd hij ondergebracht bij juffrouw De Ryckman, die een zuster van Tobias zou zijn. Wie dit in werkelijkheid was is niet duidelijk, het was zeker geen zus van Tobias want die waren allen ondergedoken. Na Rotterdam, Roosendaal, Antwerpen en Brussel kwam hij in Parijs aan. Hier werd hij door toedoen van de Belgische verrader Prosper Dezitter, alias Captain Jackson, op 8 augustus 1943 gearresteerd. De rest van de oorlog heeft hij doorgebracht in een krijgsgevangenenkamp in Duitsland. Een ander RAF bemanningslid die door Tobias geholpen werd was Kenneth Shannon. Hij verliet Nederland via een andere route: Alkmaar, Amsterdam, Amersfoort, Zeist, Utrecht en Eindhoven. Bij Weert werd de grens overgestoken en de volgende halte was het stadje Bree in Belgie. Via Brussel werd naar Parijs gereisd waar ook Shannon door toedoen van Dezitter op 3 augustus 1943 gearresteerd werd. Hij bracht de rest van de oorlog door in diverse krijsgevangenkampen in Duitsland.

Dezitter werd in Belgie ter dood veroordeeld en op 7 september 1948 geexecuteerd.

Volgens de informatie die Tobias tijdens zijn verhoor in de Royal Victoria Patriotic School over zijn familie verstrekt, zegt hij dat zijn broer Willem bij zijn moeder woonde. Dat klopt echter niet, broer Willem was ondergedoken op een boerderij in Sint Maartensbrug in Noord-Holland. De heer Kees Dekker schreef in een mail hierover: "Tijdens zijn tijdelijke verblijven bij mijn opa Pieter Dekker te Sint Maartensbrug heb ik Tobs ontmoet en met hem als kleine jongen gespeeld. Alles in het grootste geheim daar niemand mocht weten dat hij daar tijdelijk ondergedoken was. Zijn broer Willem verbleef als onderduiker vanaf 43 tot de bevrijding bij ons in huis. Wim en Tobs ontmoetten elkaar als broers dus te St Maartensbrug (evenzo met hun moeder, voor mij tante Guus). Wim werd mijn grootste kindervriend. Bij hem heb ik veel verbleven na de oorlog, als kind in Santpoort in het ouderlijk huis van de Biallosterskis.
Ook is het zo dat Tobs vele keren Balder ontving in het tuinhuis van mijn opa. Evenzo waren er contacten met de latere burgemeester Van Hall en Feike de Boer (directeur NDSM) en Albert Kaan (latere directeur sociale zaken van Amsterdam)
Via Wim weet ik ook dat Tobs contact had in St Maartensbrug met Sicco Mansholt. Het tuinhuis van mijn opa was een in en uitgaan van personen uit het verzet. Mijn vader Matthijs Dekker en oom Gerrit Dekker zaten ook beiden in ondergrondse affaires. Tobs heeft in de jaren voor Engeland via mijn vader en oom al joodse gezinnen en personen onder laten duiken in onze woonomgeving".
Tobias heeft hier mogelijk al een basis gelegd die hem tijdens zijn tweede missie goed te pas kwam, de kontakten met mensen zoals Sicco Mansholt.

Na wat nader onderzoek is gebleken dat Willem en Tobias verre familieleden van Pieter Dekker zijn. Pieter Dekker is geboren op 30 mei 1869 en overleden op 8 september 1956. Hij was getrouwd met Maartje de Graaf, geboren 28 september 1869 te Zijpe, overleden op 31 oktober 1939. Zij is een jongere zus van Willem de Graaf, geboren 14 februari 1868 te Zijpe. Hij trouwde op 1 mei 1892 te Anna-Paulona met Elisabeth Cornelissen, geboren 25 mei 1871 in Anna Paulona. Hun dochter, Guurtje de Graaf, trouwde op 10 mei 1917 te Schoten met Tobias Biallosterski Sr. Zij kregen drie zonen, Wim, Tobias en Bennie.

Reinder Lieuwes Bangma wordt ook in de Royal Victoria Patriotic School verhoord, zijn dossier krijgt nummer 17108. Hij keert in oktober 1942 terug naar Santpoort en gaat ook weer terug naar de Zeevaartschool in Amsterdam. In het rapport van zijn verhoor is het volgende te lezen:

Bangma remained at the Nautical School until the Christmas holidays of 1942. During these holidays his parents received a warning by telephone at about 04.00 hrs, stating that a house search was going to take place and advising Mrs. Bangma to send her four sons away from the house. The boys therefore left and shortly afterwards the Dutch Police arrived, one of whom had telephoned the warning to Bangma's parents.
Bangma went to stay with a Nautical School friend of his Bertus de Goede, Parallelweg 54, Ede. Meanwhile during the Christmas holidays Bangma had been brought into contact with "Het Parool" through Biallosterski (RPS 10707) who in turn had got to know through a Jewish girl Clara Oudkerk (dealt with in report on Biallosterski) who was hiding at Bangma's parents house since October 1942.
Bangma then helped to spread copies of 'Het Parool' in a small way. About March 1943 Bangma travelled to Amsterdam where Biallosterski introduced him to some of the members of the committee of "Het Parool" at the Atlanta Restaurant.
These were: Joop Stallinga, Jaap Lambeck and 'Maarten'.
The Committee of 'Het Parool' between April 1943 and October 1943 was composed as follows:

Joop Stallinga - this man also wrote articles and dealt with the distribution of the paper.

'MAARTEN', who looked after the financial side and also wrote articles.

Biallosterski & Bangma who were in charge of the distribution. (Tom & Popeye)

DESCRIPTIONS.

Joop Stallinga, member of SDAP. Address: Van Lennepstraat 117, or 119 Amsterdam. Age: 25.
Height: 1 metre 70. Build: Slightly hunch backed. Face: Reddish fair hair, freckled face, wears glasses.

Jaap Lambeck. Address: Gerard Springerstraat 15, Amsterdam. Age: About 30. Height: 1 metre 80. Face: Sparse hair, which is inclined to stand out stiffly. Wears false glasses. General: Generally wears PTT cap and has false papers showing him to be employed by the PTT.

'MAARTEN'. Zoomstraat 53, Amsterdam. Age: About 35. Height: 1 metre 80. Build: Slim. Face: Fair Hair.

'ERIK' @ Pieter 't Hoen. Address c/o Roosenburg, Berg 171, Neunen near Eindhoven. Age: 40 to 45. Height: 1 metre 85. Face: Dark skin, bald top with dark curly hair at sides, big nose.

When Bangma was introduced to the committee members at the Atlanta Restaurant he was asked if he was willing to take over the ditribution of "Het Parool" in Gelderland, De Betuwe including Arnhem, Nijmegen Apeldoorn, etc. Bangma agreed to take on this job and carried it out with the help of Bertus de Goede, although the latter was not a member of the committee, but knew many people who were willing to act as agents in the distributing of the clandestine paper. Eventually Bangma had about 40 agents in the area allotted to him. "Het Parool" was printed in The Hague, name and address of printers forgotten. The papers were then transported by the road transport firm 'Snelle Visser' of the Spui, The Hague. The papers were sent from the printers to the transport agents by 'bakfiets' (transport bicycle). The transport firm then delivered them by lorry to their agents in Amsterdam at the Nieuwe Zijds Voorburgwal. The transport firm was not aware that they were carrying clandestine papers. Thes bundles of papers were then fetched by bakfiets and taken to the distribution centre of "Het Parool" at Ouwerzijds Achterburgwal 118, Amsterdam. Although the centre changed from time to time.

'ERIK', who has adopted the alias of Pieter 't Hoen since Goedhart (Records) the original Pieter 't Hoen was arrested at the end of 1942. "ERIK" was really the head of the committee and wrote articles for the paper.

In April 1943 Bangma moved to Amsterdam and went to live with Biallosterski at this address (Oudezijds Achterburgwal 118). The windows had no curtains and had the appearance of being the office of the factory underneath. There was also a little notice over their doorbell stating "office". It was rather dangerous to use this place as living quarters as well as a distributing centre of "Het Parool". The paper appeared monthly between the 20th and 30th of each month. Earlier on in the month a stencilled copy of the BBC-News was issued. This started after the confiscation of private wireless sets in Holland (by the Germans).
About two months later the distribution centre was moved to a dis-used leather work shop in the Koestraat, Amsterdam. This was condemned and very old ramshacked building. Bangma, Biallosterski and Lambeck then took bundles of these papers personally to their various agents. The circulation was abbout 30.000 and plans were made to increase this to 60.000.
During this time Bangma assited Biallosterski to fetch the RAF pilots as described in the report on Biallosterski. They continued with their work until eventually they decided to try to escape as there was the danger of being picked up by the Germans and sent to work in Germany (Arbeitseinsatz). They also had the alternative of going into hiding which did not appeal to them at all.
The committee of "Het Parool" did not at first agree with their decision to escape but after a time came to the conclusion that it was too danderous to stay any longer.
In July 1943 they had moved to room in the Rozenstraat 19, Amsterdam. In September 1943, having resigned from "Het Parool", Bangma and Biallosterski moved to the house of Bangma's parents. (Wustelaan 94, Santpoort). If a search had taken place during their stay, they were to hid in a space behind a false wall in the house. However, no house search took place.

Bangma's brother Anton was on the committee of "Je Maintiendrai" and was in hiding at Zoomstraat 53, Amsterdam (same address as 'Maarten'). Another member of this committee was Adrianne (Adriaan) de Bak, who was in hiding at Bangma's parents house in Santpoort. Bangma stated it was De Bak and not Meyer who was brought into contact with "Het Parool" as stated in the report of Biallosterski. The committee of "Je Maintiendrai" consisted of the following people:

Anton Bangma.

Adrianne de Bak. Address: Rijksstraatweg Santpoort. Age 39. Height 1 metre 65. Build: Slim. Face Dark, dark hair. (Mogelijk gaat het hier om Adriaan de Back)

Cornelis van Paasen (student). Address: Peace Palace, The Hague. His father (now deceased) was employed there and his mother still continued to live there. From May 1941 to June 1943 "Je Maintiendrai" was stencilled there as some exellent electric stencilling machines were available in the building. Age: 26. Height: 1 metre 70. Build: Slim. Face: Fair hair.

Kees Vihoff (Dutch student). Age: 24. Height 1 metre 70. Face: Dark hair, wears glasses.

The history of 'Je Maintiendrai' is as follows. Meyer, mentioned in the report on Biallosterski founded the paper at Santpoort. Andianne de Bak and Anton Bangma then joined the committee. Van Paasen of The Hague was brought into the committee by Meyer. About May 1941 Meyer was sought after by the Gestapo in connection with the hiding of Jews and therefore went into hiding himself. From that time he broke off contact with 'Je Maintiendrai'. From May 1941 to June 1943 the paper was stebcilled at the Peace Palace in The Hague. During 1943 'Je Maintiendrai' was brought into contact with 'Het Parool'. They were however seeking a method of printing 'Je Maintiendrai' instead of stencilling it and eventually found a printer, name unknown, in Leeuwarden. They changed over to printing 'Je Maintiendrai' in June 1943. During the early days of 'Je Maintiendrai' (Rein) Bangma assisted in the spreading of a few copies of the paper but apart from that did not carry out any important work.

In July 1943 many of the distributing agents were arrested in different parts of the country. The distribution had to be re-organised and Bangma and Biallosterski therefore helped in this re-organisation. It was not long before the distribution again reached about 15.000 copies. Just before Bangma left in September 1943, 'Je Maintiendrai' came into contact with another organisation, name unknown, and were making plans to increase the distribution to 60.000. Since the prcess of producing 'Je Maintiendrai' had been changed from stencilling to printing in June 1943, the paper had appeared twice monthly.
Whilst Bangma was assisting in the re-organisation of the distribution of 'Je Maintiendrai', he moved to Amsterdam for a couple of weeks during September 1943. He lived care of some friends, Ribbelen, Stationsweg 275, Amsterdam.

Meanwhile, about June 1943, Bangma and Biallosterski sought a means of escape to the United Kingdom. They would have liked to gone with the RAF pilot Giddy, but this they were unable to do so.
As stated in the report on Biallosterski, they met Willy Gutteling (Record) who in turn brought them into contact with ... (redacted) (Anton Schrader). The description of the journey to the Spui and the escape agrees with that given in the reports on De Bloois (RPS 17106) and Biallosterski (RPS 17107).

Klara Oudkerk. Geboren op 18 mei 1920 te Den Helder. Haar vader was Hijman Oudkerk, geboren op 20 oktober 1886 te Den Helder. Gehuwd op 25 maart 1919 te Den Helder met Debora Elte. Zij werd geboren op 30 juni 1887 te Den Helder. Na Klara werd er nog een zoon geboren: Benjamin Hijman Oudkerk en wel op 25 april 1922 ook te Den Helder. Op 22 juni 1922 vertrok het gezin van Hijman Oudkerk naar Amsterdam. Voor meer details, klik hier. Voor de bijbehorende tijdlijn, klik hier.