CODEER METHODEN
Van Adri Wijnen van www.englandspiel.eu  kreeg ik een verslag dat na de oorlog geschreven is door de chef-marconist van van de Orde Dienst, A.S.M. (Ton) van Schendel. Ik heb deze tekst in de orginele spelling overgenomen. In het ondertstaande stuk tekst legt hij de zogenaamde gedicht, of poem codering uit.

Voor het coderen wordt hierbij gebruik gemaakt van enige versregels welke in totaal twintig woorden moet bevatten. Voor ons geval zullen we het volgende versje bezigen:

TOEN ONZE MOP EEN MOPJE WAS HET AARDIG HEM TE ZIEN NU BROMT HET ALLE DAGEN EN BIJT NOG BOVENDIEN

De woorden van deze versregels worden nu genummerd en we krijgen dan:

  1 = TOEN
2 = ONZE
  3 = MOP
  4 = EEN
  5 = MOPJE
  6 = WAS
  7 = HET
  8 = AARDIG
  9 = HEM
10 = TE
11 = ZIEN
12 = NU
13 = BROMT
14 = HIJ
15 = ALLE
16 = DAGEN
17 = EN
18 = BIJT
19 = NOG
20 = BOVENDIEN

Laat ons aannemen, dat we het volgende bericht moeten coderen:

DEEL ONS ONMIDDELLIJK JUISTE POSITIE MEDE STOP KUNNEN DAARNA DE VERLANGDE MAATREGELEN TREFFEN STOP
HIER ALLES IN ORDE EINDE

Dan moeten we de volgende manipulaties verrichten. We tellen nauwkeurig het aantal letters dat het bericht bevat. Dit blijkt dus 104 te zijn. We voegen hieraan altijd enige willekeurige letters bij en moeten altijd een veelvoud van vijf hebben. In ons geval kunnen we er bijvoorbeeld 6 letters aan toevoegen en krijgen dan een totaal van 110. Als we nu die willekeurige letters zo verdelen, dar er altijd DRIE aan het einde van de tekst komen, dan kunnen we deze drie letters gebruiken als roeptekens, waarmede de volgende maal het tegenstation wordt opgeroepen.
Ons berichtje komt er nu bijvoorbeeld als volgt uit te zien:

CDZ DEEL ONS ONMIDDELLIJK JUISTE POSITIE MEDE STOP KUNNEN DAARNA DE VERLANGDE MAATREGELEN TREFFEN STOP
HIER ALLES IN ORDE EINDE UXV

De letters UVX zullen nu door het zendend station worden gebruikt om het station, dat het bericht heeft ontvangen, de volgende maal aan te roepen.

We gaan nu uit ons versje enige willekeurige kiezen, bij voorbeeld de woorden ONZE WAS ZIEN ALLE.

ONZE is nr. 2
WAS   is nr. 6
ZIEN is nr. 11
ALLE is nr. 15

Deze nummers hebben we nodig om te kunnen aangeven op welke wijze het bericht moet worden gecodeerd. Ons bericht gaan we nu in een vierkant plaatsen. Het aantal horizontale vakjes hangt af van het aantal letters van de uit het versje woorden. Die woorden waren: onze, was, zien en alle, werlke in totaal 15 letters bevatten. Het aantal horizontale vakjes bedraagt dus 15. Ons bericht heeft in totaal 110 letters, we zullen dus een vierkant nodig hebben bestaande uit 7 rijen van 15 en 1 rij van 5 vakjes.
Boven het vierkant worden de gekozen woorjes geplaatst, terwijl daaronder een extra rij vakjes wordt toegevoegd.
In deze situatie ziet ons vierkant er als volgt uit:
                             
We gaan nu de letters, welke boven ons vierkant staan, nummeren volgens het alfabet, van links beginnend. Zijn er meer zelfde letters, dan krijgen deze een opvolgend nummer.
In ons voorbeeld komen we, van links beginnend, de a van WAS tegen, daarvom komt het cijfer 1, daaronder komt de a van ALLE, daaronder cijfer 2, vervolgens is de eerste tegenkomende letter van het alfabet de e van ONZE, die cijfer 3 krijgt, dan de e van ZIEN cijfer 4, de e van ALLE cijfer 5, dan komt in het alfabet de i van ZIEN, die cijfer6 krijgt enz, enz.
Grote nauwkeurigheid moet hierbij natuurlijk worden betracht. In de eerste rij vakjes onder de letters van onze vier woorden komen nu de volgende cijfers te staan:
11 9 14 3 13 1 12 15 6 4 10 2 7 8 5
                             
We gaan nu ons bericht met de toegevoegde gefingeerde letters in ons cijfervierkant plaatsen en wel van links beginnend, horizontaal, rij na rij. Ons vierkant ziet er dan tenslotte als volgt uit:
11 9 14 3 13 1 12 15 6 4 10 2 7 8 5
C D Z D E E L O N S O N M I D
D E L L Y K J U I S T E P O S
I T I E M E D E S T O P K U N
N E N D A A R N A D E V E R L
A N G D E M A A T R E G E L E
N T R E F F E N S T O P H I E
R A L L E S I N O R D E E I N
D E U X V                    
We nemen nu een nieuw vierkant, zonder de letters van de gekozen woordjes en in dat vierkant plaatsen we nu horizontaal, wat we vertikaal aflezen in ons eerste vierkant en in de volgorde van de kolommen 1, 2, 3, enz enz tot 15.
We beginnen dus bij kolom 1. Hebben we daarvan de letters overgenomen dan beginnen we bij de kolom met de cijfer 2, vervolgens met de kolom met het cijfer 3 en zo vervolgens.

Ons vierkant ziet er dan tenslotte zo uit:
11 9 14 3 13 1 12 15 6 4 10 2 7 8 5
E K E A M F S N E P V G P E D
L E D D E L X S S T D R T R D
S N L E E N N I S A T S O M P
K E E H E I O U R L I I D E T
E N T A E O T O E E O D C D I
N A N R D L J D R A E I E Y M
A E F E V Z L I N G R L U O U
E N A N N                    
We gaan nu codegroepen van 5 maken, weer beginnende met de kolom met cijfer 1, daarna kolom met cijfer 2, enz enz en lezen daarbij vertikaal af. We krijgen dan:


          FLNIO LZGRS IDILA DEHAR ENPTA LEAGD DPTIM UESSR ERNPT ODCEU ERMED YOKEN ENAEN VDTIO

            ERELS KENAE SXNOT JLMEE EEDVD EDLET NFANS IUODI

We moeten natuurlijk nog aangeven, teneinde decodering mogelijk te maken, welke woorden we uit ons versje hebben gekozen. Daarvoor dient die nummering van 1 t/m 20 van de woorden van ons versje.
We hebben voor de codering van ons bericht gekozen de woorden "ONZE, WAS, ZIEN en ALLE", dat waren de nummers
2, 6, 11 en 15.

We schrijven nu op:                                                                                                                  
Hierbij tellen we op een geheim getal, we bepalen dat getal op 58265    

We krijgen nu:                                                                                              



Om dat getal 5 10 8 17 20 nu in een codegroep onder te brengen maken we gebruik van een zogenaamde ruiltabel, die er als volgt uit ziet:





























Gaan we ons getal 5 10 8 17 20 volgens deze ruiltabel nu coderen, dan krijgen we dus EJHQT. Deze groep wordt voor ons gecodeerde bericht geplaatst.

Teneinde bij mogelijke verminking van de eerste groep controle op deze codegroep te hebben, wordt aan het slot van het bericht nog een codegroep geplaatst, welke wat de eerste 20 letters betreffen, het tegengestelde moeten uitdrukken van de eerste groep. De letters U t/m Z blijven in beide groepen ongewijzigd.




























In ons geval krijgen we dus als laatste controle-codegroep in plaats van de cijfers 5 10 8 17 20 krijgen we 15 20 18 7 10, of in code volgens onze (eerste) ruilrubriek OTRGJ.

Hoe dit laatste getal 15 20 18 7 10 ontstaat is mij nog niet duidelijk, ik heb allerlei combinaties geprobeert, maar het juiste getal komt er maar niet uit. Als ik het geheime getal (5 8 2 6 5) hier van af trek onstaat het getal 10 12 16 1 5.


Ons bericht komt er in totaal dus als volgt te zien:

EJHQT FLNIO LZGRS IDILA DEHAR ENPTA LEAGD DPTIM UESSR ERNPT ODCEU ERMED YOKEN ENAEN VDTIO           ERELS KENAE SXNOT JLMEE EEDVD EDLET NFANS IUODI OTRGJ

Het bericht wordt nu nog van een nummer voorzien, terwijl ook het aantal, dat het bericht bevat moet worden medegedeeld.

Is de verbinding tot stand gekomen en kunnen we het bericht gaan brengen, dan beginnen we als volgt:

_._._  (beginteken) NR EEN TWEE VIER GR  _..._ (=) EJHQT FLNIO t/m OTRGJ ._._.   (eind teken) _._ (k)

Is het bericht door het tegenstation goed ontvangen, dan geeft hij recu als volgt: ._.  ._. NR EEN ._.  ._.   (._. = R)

Is een bepaalde groep onvolledig ontvangen, dan wordt daarvan herhaal gevraagd. Is bijvoorbeeld groep 12 en 16 onvolledig ontvangen, dan wordt (door het Homestation) geseind: RPT GR TWAALF GR ZESTIEN K Daarna volgt een normaal recu.


We hebben als tegenstation het bericht goed ontvangen en moeten dus nu tot codering overggaan.
Groep 1 (EJHQT) geeft ons volgens de ruilrubriek het getal 5 10 8 17 20, we moeten hiervan ons geheime getal gaan aftrekken en
houden dan over het getal 2 6 11 15. Deze cijfers vertellen ons, dat uit ons versje zijn gekozen de woorden ONZE WAS ZIEN ALLE. Hieruit weten wij, dat ons vierkant Horizontaal uit 15 vakjes zal moeten bestaan, het totaal van het aantal letters. We weten ook, dat het te decoderen bericht met weglating van de eerste en de laatste groep uit 22 groepen bestaat (dit is aangegeven in de kopregel van het bericht TWEE VIER GR), dus 24 x 5 = 110 letters. Ons vierkant zal dus horizontaal moeten bestaan uit 15 vakjes en vertikaal 110 gedeeld door 15, is gelijk aan zeven volledige rijen en een achste rij van 5 vakjes. We zetten boven onze 15 vakjes weer de cijfers van de letters volgens het alfabet en krijgen dus:

                                                    11  9  14  3  13  1  12  15  6  4  10  2  7  8  5

We gaan nu de codeletters van ons bericht vertikaal in de vakjes plaatsen, weer beginnende bij rij 1, daarna 2 enz tot 15. Ons vierkant komt er dan als volgt uit te zien:

11 9 14 3 13 1 12 15 6 4 10 2 7 8 5
E K E A M F S N E P V G P E D
L E D D E L X S S T D R T R D
S N L E E N N I S A T S O M P
K E E H E I O U R L I I D E T
E N T A E O T O E E O D C D I
N A N R D L J D R A E I E Y M
A E F E V Z L I N G R L U O U
E N A N N                    
We maken nu een tweede volkomen gelijk vierkant en gaan nu, hetgeen we in bovenstaande vierkant van links beginnend horizontaal aflezen, vertikaal plaatsen in ons nieuwe vierkant, weer bij 1 beginnend, daarna 2 enz, enz, we krijgen dan:
11 9 14 3 13 1 12 15 6 4 10 2 7 8 5
C D Z D E E L O N S O N M I D
D E L L Y K J U I S T E P O S
I T I E M E D E S T O P K U N
N E N D A A R N A D E V E R L
A N G D E M A A T R E G E L E
N T R E F F E N S T O P H I E
R A L L E S I N O R D E E I N
D E U X V                    
U ziet nu, dat u de tekst van het gecodeerde bericht nu in klare taal van links naar rechts horizontaal kunt lezen en ook, dat als laatste letters zijn opgegeven UXV, welke dus als oproepteken gebruikt moet worden, wanneer de volgende maal moet worden aangeroepen.
Wanneer het geheime getal, dat bij de codering moet worden opgeteld en bij decodering moet worden afgetrokken (in ons geval 5 8 2 6 5) door ons werkelijk volkomen geheim wordt gehouden, dus in geen enkele aantekening voorkomt, dan zal ontcijfering van de codeberichten practisch onmogelijk zijn.

Nog enkele voorbeelden van de eerste en laatste codegroep. Veronderstel we hebben voor de codering uit ons versje gekozen woorden aangegeven met de cijfers 1 5 en 20. Ons getal wordt dan 1 5 20 plus 5 8 2 6 5 is 5 8 3 11 25.
De eerste en de laatste codegroep wordt nu volgens de ruilhandel: EHCKY en ORMAY.
Tenslotte hadden we gekozen woorden volgens de cijfers 2 7 12 17 19 dan kregen we als we na bijtelling van 5 8 3 11 25 de reeks 7 15 14 23 24. Dit worden dan de codegroepen GODWX en QENWX.



Wijze van werken:

Totdat de eerste verbinding tot stand is gekomen, wordt dezerszijds als roepletters gebezigd HLD en door het tegenstation de call OZX. Geroepen wordt als volgt: HLD HDL de OZX, HDL HDL de OZX, dit wordt maximum gedurende een halve minuut herhaald, waarna geseind wordt ._._. K ( _._ ).
Hierna wordt geluisterd. Wordt het tegenstation na 2 minuten niet gehoord, dan wordt de oproep herhaald. Komt de verbinding niet tot stand, dan wordt na 10 minuten de poging gestaakt tot de volgende dag.
Als frequentie wordt gebruikt 30.000 kc/s is gelijk aan 10 meter.
Tijden van werken worden opgegeven in GMT tijd, de beste tijd om verbinding te verkrijgen ligt in de middaguren.
w.mugge@home.nl

     10-09-2019
O N Z E W A S Z I E N A L L E
O N Z E W A S Z I E N A L L E
2 6 11 15
5 8 2 6 5
5 10 8 17 20
1 = A 10 = J 19 = S
2 = B 11 = K 20 = T
3 = C 12 = L 21 = U
4 = D 13 = M 22 = V
5 = E 14 = N 23 = W
6 = F 15 = O 24 = X
7 = G 16 = P 25 = Y
8 = H 17 = Q 26 = Z
9 = I 18 = R  
1 = T 10 = K 19 = B
2 = S 11 = J 20 = A
3 = R 12 = I 21 = U
4 = Q 13 = H 22 = V
5 = P 14 = G 23 = W
6 = O 15 = F 24 = X
7 = N 16 = E 25 = Y
8 = M 17 = D 26 = Z
9 = L 18 = C  
20 = A 11 = J 2 = S
19 = B 10 = K 1 = T
18 = C 9 = L 21 = U
17 = D 8 = M 22 = V
16 = E 7 = N 23 = W
15 = F 6 = O 24 = X
14 = G 5 = P 25 = Y
13 = H 4 = Q 26 = Z
12 = I 3 = R